NORA Gebruikersraad/2015-09-15
Bijeenkomst van NORA Gebruikersraad op dinsdag 15 september 2015, 13.00-17.00 uur, locatie: Erasmus Universiteit Rotterdam - EUR, campus Woudestijn, Burgemeester Oudlaan 50, Rotterdam. Gebouw H, vergaderzaal H17-01 (17 etage).. .
Thema van deze bijeenkomst: Onderwijsdomein
13.30 – 13.45 uur welkom en introductie door Dominique Campman, de CIO van de EUR[bewerken]
Dominique schetst de geschiedenis van architectuur aan de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) en het proces van verdergaande samenwerking en standaardisatie tussen de verschillende faculteiten en instelling die samen de EUR vormen. Zo is er telkens het dilemma hoe het eigen onderscheidend karakter behouden kan blijven binnen een gestandaardiseerde oplossing.
Het belang van architectuur wordt onderkend en gedragen, maar de praktische toepassing blijft nog vaak beperkt tot de start van het project en het PSA. Besluiten met impact op de architectuur komen wel langs in de stuurgroepen, maar deze zijn zelf niet in staat die impact in te schatten. Het is daarom belangrijk dat architecten aangeschakeld blijven in het verdere projectverloop en stuurgroepen hierbij helpen.
De EUR is tevreden met hoe de opmars van architectuur tot nu toe verloopt. Wat is hierbij de succesfactor? Ze hebben de architecten en informatiemanagers van de diverse faculteiten fysiek bij elkaar gebracht in een intensief traject. Zij hebben elkaar leren kennen, de grootste discussiepunten en definitieverschillen zijn uitgepraat en ze hebben geleerd vanuit een gemeenschappelijk EUR te denken. Vervolgens zijn ze teruggegaan naar hun eigen organisaties.
Mogen ze vanuit het CIO-office ook meedenken over de EUR als kennisorganisatie? De grens tussen primaire proces en ondersteuning wordt nog wel sterk gevoeld, maar in de praktijk is die grens al aan het vervagen: in MOOC’s en andere moderne onderwijsmethoden gaan techniek en onderwijs hand in hand. Ook jonge onderzoekers zijn bezig met techniek, programmeren hun eigen onderzoekstools et cetera. Tegelijk zal de business op de rem trappen zodra een keuze gemaakt wordt vanuit de ondersteuning, die hen beperkt in de keuze hoe ze het onderwijs in willen richten.
Dominique ervaart dat zijn eigen achtergrond, die meer vanuit de business dan vanuit de IT is, hem helpt het gesprek met de business aan te gaan. Om echte stappen te zetten heeft hij ook doorzettingsmacht nodig en steun vanuit het bestuur. Maar ook de architecten zelf kunnen de kans op succes vergroten, door hem te voorzien van betekenisvolle verhalen en praatplaten die architectuur verbinden met de praktijk.
Mededelingen[bewerken]
- STOUT en het bijbehorende Stelsel Informatie Punt (STIP) houden op te bestaan per 1 oktober. Een deel van de informatie verdwijnt, maar de kern blijft behouden. Er wordt op dit moment gewerkt om dat mogelijk te maken. De Regieraad Gegevens geeft aan behoefte te hebben aan een breder kennisnetwerk, waarbij de kennis meer verspreid geborgd wordt dan in een enkel servicepunt. Dit netwerk of servicepunt nieuwe stijl moet niet meer gericht zijn op het Stelsel van Basisregistraties, maar op het hele Stelsel van Overheidsgegevens. De precieze inrichting zal nog dit jaar plaatsvinden, zodat het in 2016 van start kan.
- Rob Peters roept op om mee te denken over de positie en de rol van de Omgevingswet. Steven Mankink van I&M/Kadaster denkt hierover mee, maar ook de andere overheidslagen zijn hier belangrijke stakeholders
- Het is de bedoeling om in het jaarplan 2016 van de NORA meer ruimte in te ruimen voor bijeenkomsten op de verschillende thema’s. Hiervoor willen we per thema één of meerdere organisaties hebben die dicht op het onderwerp zitten en het inhoudelijk ‘adopteren.’ Die adoptie maakt het makkelijker om de relevante community te bereiken of op te bouwen, die het thema nodig heeft. Om te voorkomen dat architectuuraspecten die in het thema ontwikkeld worden los komen te staan van de NORA werken de adoptieouders wel samen met een NORA-architect en NORA Beheer. Hoe we dit precies vorm gaan geven zal de komende maanden bepaald worden.
- Volgende week woensdag is de 3e editie van het Overheid Mobility Overleg (OMO), een overleg waarbinnen overheidspartijen kennis uitwisselen over het aanpakken van vraagstukken die door of met mobility ontstaan. De werkwijze van het OMO, die is gebaseerd op intervisie-methodieken, lijkt goed te werken. Ook de ‘adoptie’ van het thema Mobility vanuit de Belastingdienst is een goede match wat betreft hun ervaring met apps. Voor een verwant thema als Internet of Things en Robotisering zou het echter wenselijk zijn om een organisatie die meer in het ‘fysieke’ domein werkt als adoptieouder te hebben. Is er iemand die dat zou willen doen?
2.HORA en implementatie hiervan binnen de HO-sector[bewerken]
Anton Opperman verdiept het verhaal van Dominique Campman en verbindt het met de HORA. De EUR had meerdere bronnen voor het kiezen van basis- en afgeleide principes, waaronder de eigen principes van de faculteiten, eerdere versies en de principes van de HORA. Trainees hebben geholpen bij de analyse van de series principes. Bij deze analyse is ook gekeken naar het verschil tussen hoofdprincipes en afgeleide principes, maar hier is geen eenduidigheid over (ook bij de NORA niet).
Er is gekozen om het aantal hoofdprincipes klein te houden, zodat dit voor bestuurders te behappen is (7 stuks). De keuze van principes is uiteindelijk mede bepaald door de haalbaarheid. Zo is er geen variant van ‘gebruiker centraal,’ omdat dit een kanteling in het denken van de verschillende faculteiten en groepen vereist die alleen vanuit het primaire proces realiseerbaar is. Toch zullen ook de 7 principes die ze uiteindelijk hebben vastgesteld nog genoeg ‘pijn doen.’ In de praktijk zijn de informatiemanagers de ambassadeurs geworden van de architectuur. Zij zien het steeds meer als een middel dat ze in kunnen zetten in hun werk. De informatiemanagers zijn in dienst van de verschillende faculteiten en instellingen en kunnen dus vanuit het CIO-office alleen functioneel worden aangestuurd. De architecten zijn deels vast in dienst van het CIO-office (3 a 4 FTE) en worden deels ad hoc ingehuurd voor projecten. Voor de continuïteit zou het wellicht beter zijn deze tijdelijke architecten uit een vaste pool te betrekken.
Wat is nu het verband tussen de EUR-architectuur en de HORA? De HORA is een van de bronnen voor de EUR. Het informatiefunctiedomein is bijvoorbeeld rechtstreeks overgenomen uit de HORA. De EUR is andersom ook betrokken bij de HORA: Anton Opperman zit namens de EUR in het HORA-architectenberaad. Wijzigingen die zij nodig vinden verwerken ze in een nieuwe versie van de HORA. Die versie wordt vervolgens aangeboden aan Edustandaard, die de standaarden uit het onderwijsdomein beheert en ter beschikking stelt.
3.Onderzoek naar de architectuur van de onderwijssector[bewerken]
Bram Gaakeer geeft een toelichting van het ROSA-onderzoek naar de architectuur van de onderwijssector. De ROSA zet vooral in op het ondersteunen van onderwijsketens en het mogelijk maken van de overstap van de ene keten in de andere – van PO naar VO en van VO naar MBO of HO. Waar de processen niet overlappen, zoals onderzoek in het Hoger Onderwijs, schrijft de ROSA niets voor.
Waar de EUR-architectuur te maken heeft met verschillende faculteiten en instellingen binnen de eigen organisatie en de HORA met alle Nederlandse hogescholen en universiteiten probeert de ROSA een referentiearchitectuur te zijn die de interoperabiliteit tussen alle 8000+ verschillende educatieve instellingen in Nederland mogelijk maakt. Die partijen zijn heel verschillend in grootte (menskracht en budget), belangen en doelgroepen, met als gevolg verschillen in kennis en volwassenheid.
In de praktijk zijn het basis- en voortgezet onderwijs veel minder ver met samenwerking en standaardisatie dan de HORA en de Triple-A. Scholen gebruiken vaak cloudservices, waardoor leveranciers van leerling-volg-systemen en cloudservices vaak meer gesprekspartner zijn dan de scholen zelf. Organisaties als SURF en Kennisnet zijn vooral uitvoerders, die nog te weinig vanuit de vraag worden aangestuurd. De kans dat er een ‘PORA’ en ‘VORA’ komt is dus vrij klein. Hopelijk kunnen deze sectoren wel meeprofiteren van wat er in de HORA en Triple-A ontwikkeld wordt. Daarvoor is het wel nodig om rechtstreeks in contact te komen met relevante contactpersonen op de scholen, hetgeen nu alleen getrapt gebeurt.
Lang niet alle partijen in het onderwijsveld zijn publiek: naast commerciële onderwijsinstellingen spelen leveranciers van cloudsoftware een sleutelrol in de informatievoorziening. De universiteiten en hogescholen zijn daarnaast niet alleen op nationale samenwerking en kennisdeling gericht, maar oriënteren zich steeds internationaler. De unieke context van het onderwijsveld maakt het dan ook nodig om op bepaalde punten af te wijken van de generieke set met bouwstenen et cetera uit NORA. Edukoppeling lijkt bijvoorbeeld veel op Digikoppeling, maar het aanleveren van gegevens uit cloudsystemen aan het ministerie zou met Digikoppeling niet mogelijk zijn.
Hoewel de onderwijsketens gegevens uit de basisregistraties gebruiken om bepaalde gegevens aan te leveren aan het ministerie, zijn deze gegevens niet genoeg om het detailniveau aan informatie waar behoefte aan is te leveren. BRON (BasisRegister ONderwijs), BAG en NHR leveren niet genoeg informatie om te zien welke (fysieke) scholen hoeveel leerlingen van welk type en welk jaar herbergen.
Dit soort informatie zou ook heel waardevol zijn buiten de sector, bijvoorbeeld voor de Veiligheidsregio’s. Voorlopig spelen er echter nog gevoeligheden die het delen van gegevens bemoeilijken. ROSA streeft wel naar het delen van informatie, bijvoorbeeld via Linked data, maar niet naar het opslaan op één plek of in één register.
Ook de Zorgsector ziet parallellen met de ROSA, in de publiek-private samenwerking en de grote verscheidenheid aan actoren met weinig eigen expertise op het gebied van ICT en architectuur. Het zou goed zijn om ervaringen hierover uit te kunnen wisselen.
5. Lopende zaken NORA[bewerken]
a. Verslag en actiepunten van de bijeenkomst van 9 juni 2015.[bewerken]
Het verslag is goedgekeurd zonder aanmerkingen. NORA_Gebruikersraad/2015-06-09
b.RFC Verbinden[bewerken]
De wijzigingen zoals die in het bijgevoegde bestand wijzigingsvoorstel (PDF, 160 kB) [1] staan zijn UITSLUITEND de wijzigingen die voortkomen uit de actiepunten (A-punten) die in het vorige overleg zijn besproken. Deze wijzigingen worden de komende maanden verwerkt in de wiki en website.
Opmerkingen n.a.v. deze wijzigingen:
Op pagina 5 staat dat moet worden ‘onderzocht hoe de doelgroep is opgebouwd.’ Maar moet dat niet iets explicieter? Als je weet wie de doelgroep is komt vervolgens nog de stap om er voor te zorgen dat je zo communiceert dat de doelgroep het ook kan begrijpen, de ‘kenbaarheid’ zoals dat vaak als begrip wordt gehanteerd. Actie: Rob Peters doet een tekstvoorstel die de ‘kenbaarheid’ beter terug laat komen in dit principe.
Wat betreft de beslispunten (B-punten) over Katern verbinden die we vorige keer besproken hebben is de status het volgende:
- Beslispunt 1: Dit is opgepakt, Actie: Wim Bakkeren stuurt nog vóór de volgende Gebruikersraad (24-11) een voorstel rond (RFC). Reacties kunnen per mail gegeven worden. Afhankelijk van die reacties is het op 24-11 een hamerstuk, of er is ruimte voor verdere discussie.
- Beslispunt 2: Actie: Menno gaat een visiestuk schrijven over Business Rules en het verband met interoperabiliteit. Sergio kijkt mee vanuit het perspectief van het (al dan niet) toepassen in kleine organisaties.
- Beslispunt 3: Staat op de agenda van het Overheid Mobility Overleg. Actie: Organisatoren OMO koppelen dit volgende Gebruikersraad terug.
- Beslispunt 4: Er is eigenlijk te weinig zicht op hoe AP17 in de praktijk wordt gebruikt en dus ook hoe we dochters en gebruikers hierbij kunnen ondersteunen. Actie: NORA Beheer bereid dit onderwerp voor, om te behandelen op een (aparte sessie van de) Gebruikersraad. Hiervoor moeten de juiste vragen gesteld worden en doorgezet naar de achterban, om goed beslagen ten ijs te komen voor de discussie.
- Beslispunt 5: Dit beslispunt was verwezen naar de discussie over scope & toekomst van NORA. Het draait hier om de vraag: wat hebben de domeinen / dochters van de NORA nodig om ketensamenwerking goed te ondersteunen? Deze discussie heeft nog niet plaatsgevonden.
- Beslispunt 6: Dit punt wordt op de aandachtslijst geplaatst. Actie: NORA Beheer Maakt een aandachtslijst aan in de wiki en plaatst dit onderwerp er op.
c.Europa[bewerken]
- Review EIRA 0.9
Door NORA Beheer en BFS is een pre-advies (PDF, 320 kB) [2] opgesteld over de EIRA 0.9 en door de Architectuur Board Rijk (ABR) is daar een aanvullende reactie (PDF, 71 kB)[3] op gegeven.
De leden van de Gebruikersraad geven hun inzichten, die in lijn liggen met het advies zoals dat er nu ligt:
- In de tekst van de EIRA staat ergens een disclaimer, die suggereert dat dit voorstel niet breed gedragen is in de verschillende DG’s in Europa. Standaardisatie ligt politiek gevoelig, maar als Europa dit te lang voor zich uitschuift krijgen we er allemaal last van. Het advies moet het belang van standaardisatie benadrukken en samenwerking over de zuilen heen bepleiten.
- Internationale samenwerking op digitaal vlak mag niet beperkt zijn tot Europa: je moet als land niet een andere standaard moeten hanteren in communicatie met EU-partners, de VN, Azië en de VS. Uniformering moet dus stimuleren om standaarden gelijk te trekken. Op dit moment is de conclusie van EIRA dat ze niet uit de pas loopt met Archimate etc., maar hoe gaan ze dat voor de toekomst borgen?
- De impact van EU-afspraken die afwijken van de nationale keuzes op het gebied van generieke zaken als authenticatie, gebruik van bouwstenen als digikoppeling et cetera is groot. De NORA-familie maakt zo veel mogelijk dezelfde keuzes voor dit soort generieke zaken, ook over sectoren heen. We moeten voorkomen dat de EU voor elk van die sectoren apart keuzes gaat maken, een gevaar dat reëel is zolang de DG’s binnen de EU niet samenwerken. Er is geen ‘rotonde-overleg’ op EU-niveau, alles is uitgesplitst in de diverse sectoren.
- Rapport NORA goes Europe
Het rapport inzake NORA en de EU (PDF, 683 kB) [4] is op de wiki geplaatst en binnenkort wordt op basis daarvan een plan van aanpak voor het vervolg opgesteld. We moeten bij het bepalen van de ambities voor de NORA-familie in de EU ook de budgettaire mogelijkheden in de gaten houden, inclusief eventuele geldstromen vanuit Europa. Hierbij moeten we zo veel mogelijk profiteren van elkaars kennis en kunde.
Actie: NORA Beheer houdt de leden van de Gebruikersraad en de NORA familie op de hoogte van de vordering van het plan van aanpak.
d.Standaarden en Bouwstenen[bewerken]
Om het gebruik van standaarden te bevorderen heeft NORA Beheer in samenwerking met het Bureau Forum Standaardisatie meer informatie over de relatie tussen standaarden en bouwstenen beschikbaar gemaakt. Actie: ALLEN zetten de vraag uit bij hun achterban wat zij vinden van de manier waarop sinds kort de relatie tussen standaarden en bouwstenen wordt weergegeven in de wiki. Concreet willen we graag weten of, hoe en waarvoor mensen dit gaan gebruiken. Reacties kunnen rechtstreeks of gebundeld naar nora@ictu.nl
Logius geeft aan de komende tijd in alle overleggen actief aan te sturen op het wegwerken van de kwalificatie ‘voldoet niet’ voor alle bouwstenen die bij hen in beheer zijn.
Het Bureau Forum Standaardisatie heeft duidelijke procedures voor het vaststellen van nieuwe standaarden. Toch komt zo’n standaard in de praktijk nog wel eens onverwacht voor mensen die merken dat het impact heeft op hun werk. Heeft de NORA hier niet ook een rol in, in het kader van het bewaken van de samenhang van de gehele architectuur? Hoe zouden we die rol moeten of kunnen invullen? In NORA 2.0 is een begin van zo’n rol beschreven. Actie: NORA Beheer neemt dit punt mee in de gesprekken met Bureau Forum Standaardisatie en/of gesprekken over de scope en toekomst van NORA.
e.NORA van papier naar elektronische vorm[bewerken]
Diverse “papieren documenten” zijn in de wiki verwerkt en nu alleen nog in elektronische vorm beschikbaar. In de wiki is een verantwoording opgenomen van de manier waarop dit is gebeurd. Via de archiefpagina, waar ook een link naar de documenten zelf blijft staan, kunnen bezoekers deze verantwoording vinden.
Referenties[bewerken]
Lijst met aanwezigen[bewerken]
- Paul de Frankrijker (WILMA)
- Eric Korver (CORA)
- Jan Fock VERA)
- Bram Gaakeer (ROSA)
- Rob Peters (VeRA)
- Harry Wever (EAR)
- Wim Bakkeren (Stelselarchitect)
- Rinus Braak (DICTU / EZ)
- Menno Gmelig Meijling (SVB)
- Norbert van Dijk (Logius, beheer bouwstenen)
- Jasper van Lieshout (VWS)
- Marianne Zijderveld (Vreemdelingenketen)
- Adrie Spruit (GEMMA)
- Albert Bouma (PETRA)
- Sergio Richardson (PURA)
- Marc Lankhorst (LIDA)
- Eric Brouwer (NORA Beheer)
- Joris Dirks (NORA Beheer)
- Marieke Vos (NORA Beheer)