NORA Gebruikersraad/2016-11-08
Bijeenkomst van NORA Gebruikersraad op dinsdag 8 november 2016, 13.00-17.00, locatie: Ministerie van BZK, Turfmarkt 147, Den Haag: M01-26, Peel–zaal. .
Opening vergadering (13.35 – 14.10 uur)[bewerken]
Mededelingen en gevraagde besluiten:
- Verslag vorige bijeenkomst is goedgekeurd zonder opmerkingen.
- De MARA (Model Architectuur voor Rijks Archiefinstellingen) is officieel lid geworden van de NORA Familie. Dit vierden we met een geboortekaartje en geboortetaart. Een link naar een electronisch geboortekaartje om breder in het netwerk te delen zal per mail worden gedeeld.
- Robert van Wessel geeft aan dat voor AP19 Perspectief afnemer een nieuw concept online is gezet na feedback uit o.a. de Belastingdienst. Opmerkingen op dit concept zijn worden verwerkt in een definitief Request for Change dat voor zal liggen in de volgende Gebruikersraad.
De voorzitter geeft de procedure weer bij RFC's: aanwezigen bij de vergadering krijgen de vraag of er zwaarwegende redenen zijn om het RFC niet goed te keuren, worden er geen bezwaren geuit dan is het RFC goedgekeurd.
Robert gaat ook aan de slag met de AP's 16 en 17 (Identificatie informatie-objecten en Informatie-objecten systematisch beschreven). Hij zal hiervoor mensen uitnodigen die praktijkervaring hebben met informatie-objecten of al aangegeven hebben hierover mee te willen praten.
- Menno Gmelig Meijling geeft een terugkoppeling van de ontwikkelingen rond de pilot met eDelivery vanuit de CEF, zoals eerder behandeld in de Gebruikersraad van juni 2016. Er is inmiddels een workshop geweest, waauit de conclusie is gekomen dat het onverstandig is om nu direct een besluit te nemen of er één brug naar Europa moet komen, als GDI-voorziening. Eerst moet de 'brug' onder architectuur gebracht worden en bepaald worden wat de impact zou zijn als het een (verplichte) generieke voorziening zou worden. Dit sluit aan bij de vraag vanuit de Gebruikersraad om eerst een PSA te zienvoordat de impact bepaald kon worden. Inmiddels hebben vijf ministeries besloten hier geld voor uit te trekken: ICTU, Logius en Rinis zullen het onderzoek samen uitvoeren. De NORA heeft hier geen formele rol in, maar het is wel de bedoeling om leden uit de NORA community actief te betrekken. Oproep: wie mee wil denken kan zich opgeven bij Menno.
Verschillende leden van de Gebruikersraad geven aan dat het hierbij belangrijk is om de link tussen de Gebruikersraad (voor de architecturele inhoud) en de bestuurlijke niveaus waar de besluiten worden genomen hierbij goed te leggen. De link naar de uitvoerende organisaties, die geen deel uitmaken van de groep opdrachtgevers, is daarbij ook belangrijk. De leden van uitvoerders in de Gebruikersraad kunnen wel meedenken over de inhoud, maar hebben geen formeel mandaat om namens hun organisatie te spreken.
- Er zijn voorlopig vijf vergaderdata bepaald voor de Gebruikersraad in 2017: dinsdag 17 januari, dinsdag 11 april, dinsdag 20 juni, dinsdag 12 september en dinsdag 14 november. Voor deze data zijn ook agendaverzoeken verstuurd aan de huidige leden. Heeft u geen bericht ontvangen, neem dan even contact op met de secretaris via nora@ictu.nl
- → Actiepunt 2016-11/1: Allen: geven aan of zij op de geplande data voor 2017 in principe kunnen.[1]
- → Actiepunt 2016-11/2: Menno Gmelig Meijling: monitort reacties op vergaderdata en past deze waar nodig aan.[2]
- Jaarplan 2017 definitief Jaarplan NORA 2017 def 27-09-2016 (PDF, 188 kB). Herriët Heersink is door omstandigheden afwezig, Dominique de Wijn (ICTU, projectleider NORA) geeft toelichting. Alle feedback vanuit de Gebruikersraad is verwerkt in het Jaarplan, het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (opdrachtgever NORA) is akkoord met deze versie. Het Jaarplan wordt daarom eind november of begin december behandeld in de Regieraad. Organisaties die nog invloed uit willen oefenen op dit plan kunnen dat doen via hun vertegenwoordiging in de Regieraad.
- De Gebruikersraad en haar achterban is van harte uitgenodigd voor een reeks van seminars over API's: Wat is een API nu echt, wat is de impact op gegevensuitwisseling en wat kan het betekenen voor overheden? Op 1 december van 14-17 uur is de eerste seminar in Utrecht, meer informatie is te vinden op API-economie en de overheid. Deelname is kosteloos, maar inschrijven is in verband met het beperkt aantal plaatsen wel verplicht. Inschrijven kan via info@forumstandaardisatie.nl.
Landelijk Informatie-beleid en NORA (14.10 – 15.10 uur)[bewerken]
Anja Lelieveld van de Directie Informatiesamenleving en Overheid (DIO) geeft een presentatie voor de leden van de Gebruikersraad. Het doel is tweezijdig: de Gebruikersraad NORA meer op de hoogte stellen van wat er speelt op bestuurlijk vlak en vanuit de Gebruikersraad horen waar NORA een rol moet, wil of kan spelen.
Er is vanuit de zaal extra aandacht voor de GDI en de partijen die hierbij betrokken zijn. Anja vertelt dat met de Digicommissaris is afgesproken dat ze gebruik maken van de governance van de Digicommissaris.
Het is vanuit de andere bestuurslagen niet altijd helder hoe de verschillende rijksactoren in de digitale overheid samenwerken. Waar meerdere bestuurslagen en rijkspartijen samenkomen, zoals in het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO), lijkt niet altijd gewerkt te worden vanuit dezelfde uitgangspunten. Doordat de verschillende Domeinen contact hebben met andere rijksactoren ontstaan ook zorgen of de praktijkbehoefte wel genoeg wordt meegenomen in het landelijke informatiebeleid.
Anja gaat in op de Studiegroep (SG's, wetenschappers, captains of industry, digicommissaris) en geeft aan dat deze drie zaken bespreekt en onderzoekt:
- hoe kan de doorontwikkeling van de GDI het beste worden geregeld?
- als dienstverlening de basistaak is van de overheid, wat betekent dat dan in de toekomst?
- wat zouden, vanuit het oogpunt van de eindgebruiker, de onderdelen van de Digitale Agenda moeten zijn?
Het gesprek over de GDI wordt nu nog te vaak vanuit de techniek aangegaan en niet vanuit het belang van de burger. Als je digitale dienstverlening centraal zet voor de toekomst, wat betekent dat dan voor het GDI? Dat is de vraag die Anja neerlegt bij de Gebruikersraad. Ze laat een filmpje van Adjiedj Bakas zien dat een aantal mogelijke veranderingen in maatschappij en overheid toont voor de toekomst.
Komt (een deel van) die verandering al afdoende terug in de NORA? Hoe kun je de NORA gebruiken als een middel om die verandering vorm te geven? Het is goed om mee te gaan in bewegingen, maar ICT is geen doel op zich. ICT kan helpen om de doelen uit programma's te realiseren, maar dan is er wel genoeg kennis nodig om te kunnen bepalen wat de impact is van de veranderingen en de mogelijkheden. Denk aan zelfrijdende auto's - gaan we als overheid over de beslisregels in de boordcomputer?
Discussiethema: de relatie tussen het landelijk iBeleid en de NORA.[bewerken]
Vraag: wat gebeurt er als NORA niet bestaat? Een greep uit de genoemde antwoorden:
- het wordt nog moeilijker om in ketens samen te werken
- je moet wielen weer zelf uitvinden (bijvoorbeeld zaakgericht werken, informatieveiligheid)
- het wordt moeilijker om aan te sluiten op Europese ontwikkelingen
- alle interconnectiviteit wordt moeilijker, dus samenwerken ook
- je verliest samenhang en inzicht op dossiers
- schaarse middelen worden minder efficiënt ingezet omdat je niet samenwerkt en kennis niet deelt
- samenwerking kan alleen met een gedeelde taal, die ontstaat niet vanzelf
- elkaar vinden wordt een toevalstreffer als er geen gremium is waarin je elkaar regelmatig spreekt
- voor de burger is er één overheid, wij hebben de verantwoordelijkheid om dat achter de schermen te regelen en uit te stralen. NORA kan voorkomen dat je zes verschillende berichtenboxen hebt vanuit overheidspartijen waarin informatie versnipperd wordt
- NORA is de kristallisatiekern, maar niet alles is centraal te bedienen. Door op dezelfde manier te modelleren in verschillende contexten en federatief afspraken te maken kun je de eindgebruiker centraal zetten. De meerwaarde van informatie ligt voor de gebruiker in de context, dus houd ook rekening met de context in de keuze hoe je informatie weergeeft.
Vraag: Wat zijn de pijnpunten waardoor federatieve afspraken nodig zijn, waarom kun je niet alles landelijk regelen?
- Elk domein is anders van samenstelling. In het Onderwijs zijn bijvoorbeeld veel private partijen betrokken in de ketens, waarvoor een deel van de bouwstenen niet beschikbaar is of minder bruikbaar. Andere bouwstenen zijn juist heel belangrijk en worden goed gebruikt.
- De overheid heeft heel verschillende rollen in de verschillende domeinen. Een ouder die zoekt naar een school voor zijn jonge kind zal niet zo snel kijken bij een landelijke overheidswebsite. Laat de informatie opgevraagd worden vanuit het portaal van de school, maar verbindt de achterliggende informatie wel met DUO en andere partijen, zodat je wel alle informatie die in de context nuttig is vanuit één plaats kunt bereiken.
NORA is in feite de plek waar deze afweging plaats moet vinden: wat doe je generiek en wat moet er juist specifiek geregeld worden? Als het gaat om de voorkant moet de informatiebehoefte van de burger het uitgangspunt zijn.
Dit vraagt om een goed ingerichte informatielaag:
- sectorregistraties ontsluiten op dezelfde manier als de basisregistraties
- de semantiek op orde brengen
- verbinding leggen tussen de diverse informatiebronnen, bijvoorbeeld via Linked Data en veilige webservices
Hoe help je de verdwalende burger in zo'n toekomst, als informatie op verschillende plekken ontsloten wordt?
- Als de informatie goed ontsloten is kun je die opvragen vanuit de plek die je zelf kiest. Je hoeft dus niet het hele web af, maar laat de informatie die je wilt naar je toe komen.
- Dit soort informatie kan ook ontsloten worden door (verschillende) private partners, zodat de manier waarop nog beter aansluit bij de wens van de klant.
- In het nieuwe concept van AP 19 wordt extra benadrukt dat diensten gedurende de hele life cycle de behoeften van de gebruikers centraal moeten stellen. Als je de informatie achter de schermen goed ontsluit kun je voor elke dienst de voorkant(en) kiezen die het beste aansluit bij de burger of het bedrijf waar je dienstverlening voor bedoeld is.
Anja geeft aan dat deze inzichten waardevol zijn voor de discussie hoe een vitale GDI er uit moet komen te zien. Zij verzoekt de Gebruikersraad dit samen te vatten in een inputdocument dat ze kan gebruiken bij de voorbereiding van de volgende Studiegroep. Vanwege de korte tijd zal NORA Beheer dit stuk schrijven.
Dit inputdocument (PDF, 672 kB) is inmiddels opgeleverd en Anja heeft de inzichten meegenomen bij het voorbereiden van de vergadering.
Dochters NORA (15.10 – 15.40 uur)[bewerken]
Jan van Dijk presenteert (PDF, 1,12 MB) de resultaten van zijn rondje gesprekken met de diverse 'NORA-dochters.' Een aantal opvallende bevindingen:
- Het ontwikkelen, onderhouden, actualiseren en doorontwikkelen van veel dochters gebeurt in de vrije tijd van vrijwilligers. Er is weinig budget en uren beschikbaar.
- Wat de dochters bindt is enthousiasme voor het vak, het herkennen en uitdragen van het belang van architectuur en de bereidheid om kennis en oplossingen te delen.
- De verscheidenheid is ondertussen enorm, zowel in proces en inhoud als in de beleving wat het betekent om een 'dochter' te zijn.
Na de presentatie is er in tweetallen gediscussieerd over de vraag hoe de NORA en haar dochters aansluiten op het landelijk informatiebeleid, met vier deelvragen:
- Spelen NORA en de dochters een rol?
- Geef je al invulling aan die rol en of heb je daar ambitie toe?
- Kan dat leiden tot een bijdrage vanuit je dochter aan de NORA?
- Heb je voldoende support om die bijdrage te leveren?
Opmerkingen in de plenaire terugkoppeling:
- De toekomst is er een van snelle veranderingen. Architectuur, inclusief NORA en PETRA, veranderen trager. Dat is niet in verhouding meer tot de omgeving. Sneller veranderen zou mogelijk zijn als de 'navelstreng' tussen dochter en NORA niet was doorgeknipt bij het publiceren van een eerste versie, maar in stand gehouden: wanneer veranderingen in de NORA direct tot veranderingen in de dochter leiden kun je sneller schakelen.
- Steeds meer dienstverlening gebeurt niet door de overheid zelf, maar doordat mensen zelf dingen regelen. We zouden het ecosysteem moeten stimuleren om meer mogelijk te maken (enabling), liever dan als overheid zelf oplossingen te bouwen. In NORA zou de vraag eens behandeld moeten worden wat we eigenlijk vinden van die ontwikkeling in de praktijk, voordat we die al dan niet verder uitwerken.
- Wat kunnen dochters bijdragen? Vanuit de bestuurslagen die dichter bij de burgers staan kunnen we meer doen: bekijk wat er centraal al is en breng het burgerperspectief meer in.
- Wat NORA moet leveren is de interoperabiliteit tussen partijen. Daarnaast kunnen en moeten de dochters hun eigen ambities houden, in de eigen context.
- De inzet is: Generiek wat generiek kan, specifiek wat specifiek moet. Op dit moment is er nog veel nodeloos verdeeld wat ook gezamenlijk zou kunnen zijn.
- Je zou het geld (ook) centraal moeten regelen, zodat je samen met minder meer kunt doen.
- Overerving is belangrijk, maar dan twee kanten uit: van NORA naar dochter en van dochter naar NORA. Zo kun je wat bij de een ontwikkeld is gemakkelijker overnemen, verbeteren en teruggeven.
- Als je meer over wilt nemen van elkaar is het belangrijk meer te communiceren over waar we mee bezig zijn.
- En je moet weten wanneer er iets in NORA verandert - anders kom je achter te liggen zonder dat je het weet.
- De doorvertaling vanuit en naar het eigen domein blijft maatwerk: als je een bepaald principe in de eigen context niet kunt of wilt gebruiken, geef dan ook terug waarom niet.
- Bij veel dochters is het bijhouden vrijwilligerswerk. Er kan weinig capaciteit vrijgemaakt worden en de prioriteit ligt bestuurlijk niet hoog genoeg om dat te veranderen. Kunnen we elkaar ook hierin helpen?
Informatiebeveiliging en privacy (16.00 – 16.30 uur)[bewerken]
Jaap van der Veen presenteert het RFC Beveiliging (PDF, 816 kB). Dit RFC betreft uitsluitend de wijziging van de Afgeleide Principes. De relatie van deze principes met andere onderdelen van beveiliging zal in de wiki ook worden aangepast, maar omdat deze geen deel uitmaken van de formele (pas-toe-of-leg-uit) architectuurafspraken is hier geen besluit voor nodig.
Het RFC is inhoudelijk niet gewijzigd sinds de bespreking in de de Gebruikersraad van 14 juni. De vragen die in de Gebruikersraad van september genoemd zijn op het gebied van Beveiliging zijn bekeken door de auteurs, maar vallen buiten scope van dit RFC. Waar mogelijk worden ze opgepakt in de al geplande samenwerking tussen de oude Expertgroep Beveiliging, het CIP en NORA Beheer voor het doorontwikkelen van het thema Beveiliging en Privacy.
Er zijn geen zwaarwegende bezwaren ingebracht tijdens de vergadering of in aanloop hiertoe. Besluit: RFC Beveiliging is hierbij aangenomen.[4]
- → Actiepunt 2016-11/4: NORA Beheer & Jaap van der Veen: implementeren het RFC Beveiliging in de NORA-wiki.[5]
Afsluitende borrel (16.30 – 17.00 uur)[bewerken]
Besluiten en actiepunten:[bewerken]
- ↑ Actiepunt 2016-11/1: Allen: geven aan of zij op de geplande data voor 2017 in principe kunnen.
- ↑ Actiepunt 2016-11/2: Menno Gmelig Meijling: monitort reacties op vergaderdata en past deze waar nodig aan.
- ↑ Actiepunt 2016-11/3: Marieke Vos: schrijft inputdocument met visie NORA op vitale GDI.
- ↑ Besluit: RFC Beveiliging is hierbij aangenomen.
- ↑ Actiepunt 2016-11/4: NORA Beheer & Jaap van der Veen: implementeren het RFC Beveiliging in de NORA-wiki.