Hoe beschrijf je betekenis
- Onderdeel van
- Gegevensmanagement
- Contact
- Eric Brouwer
- eric.brouwer@ictu.nl
- Status
- Actueel
- In 2023 wordt Semantiek herzien en geïntegreerd in Gegevensmanagement
Voor het beschrijven van semantiek zijn er verschillende benaderingswijzen. De algemene betekenis van woorden kan worden opgezocht in een woordenboek of encyclopedie, waarin korte definities van de aangeduide begrippen zijn opgenomen. In een specifieke context kunnen woorden echter ook een specifieke betekenis hebben. Wordt de betekenis opgenomen in een semantisch model en moet deze vergeleken kunnen worden met die van andere begrippen, bijvoorbeeld met die in het domein van de afnemer of in een wet, dan is aanvullende informatie nodig. Een sinds Aristoteles gebruikelijke methode voor definiëren is het beschrijven van overeenkomsten en verschillen met andere begrippen[1]. Hierbij wordt eerst het naast hogere begrip (generalisatie) benoemd dat de eigenschappen beschrijft die het begrip daarmee gemeen heeft en vervolgens het specifieke kenmerk dat deze specialisatie daarvan onderscheidt van andere.
Zo zou een ingezetene (van Nederland) kunnen worden gedefinieerd als een natuurlijk persoon (generalisatie) met een woonadres in een gemeente in Nederland (verschil met natuurlijke personen die geen ingezetene zijn).
Deze definitie kan worden gemodelleerd door twee relaties naar andere begrippen:
- een relatie 'Specialisatie van' naar 'natuurlijk persoon'.
- een relatie 'heeft woonadres in' (Gerelateerd aan) naar 'Gemeente'.
De twee nieuwe begrippen kunnen op hun beurt ook zo gemodelleerd worden, zodat een semantisch model ontstaat. Als twee verschillende begrippen op die wijze in hetzelfde model gedefinieerd zijn kunnen ze met elkaar vergeleken worden door eerst te zoeken naar een gemeenschappelijke generalisatie. De eigenschappen daarvan hebben de beide begrippen dan gemeen. De paden naar de specialisaties die beide begrippen daarvan vormen leveren de kenmerkende verschillen op. Vanaf de 19e eeuw is deze definitieleer verder geformaliseerd en uitgebreid in de vorm van de propositie- en de predicatenlogica. Op basis daarvan zijn diverse benaderingen ontstaan voor gebruik in de informatica. Een overzicht van gebruikelijke benaderingswijzen bij het beschrijven van semantiek is te vinden in de Landkaart semantische interoperabiliteit