NORA marktpartijen/2013-12-11
Bijeenkomst van Marktpartijen op woensdag 11 december 2013, locatie: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. .
==
Ruim veertig architecten en adviseurs van ICT leveranciers lieten zich op 11 december jl bijpraten over de laatste ontwikkelingen rond de NORA. Daarbij gaven ze input op het concept NORA-katern ‘Verbinden’ en leverden hun ideeën over hoe NORA het best in de praktijk te brengen. De nieuwe projectleider NORA - CIO gemeente Groningen Udo Groen - wil in 2014 de focus leggen op implementatie van NORA en toepassing in de praktijk. Waar NORA nu staat, is een goed startpunt. Dat is voortgekomen uit interactie met informatiearchitecten uit alle lagen van de overheid. De focus op implementatie sluit goed aan bij de behoefte van de markt, die de NORA soms wat te ‘hoog over’ vindt en meer aandacht vraagt voor de implementatie en communicatie aan bestuurders.
“Van plannen maken naar toepassen in de praktijk”
Ruim veertig architecten en adviseurs van ICT leveranciers lieten zich op 11 december jl bijpraten over de laatste ontwikkelingen rond de NORA. Daarbij gaven ze input op het concept NORA-katern ‘Verbinden’ en leverden hun ideeën over hoe NORA het best in de praktijk te brengen. De nieuwe projectleider NORA - CIO gemeente Groningen Udo Groen - wil in 2014 de focus leggen op implementatie van NORA en toepassing in de praktijk. Waar NORA nu staat, is een goed startpunt. Dat is voortgekomen uit interactie met informatiearchitecten uit alle lagen van de overheid. De focus op implementatie sluit goed aan bij de behoefte van de markt, die de NORA soms wat te ‘hoog over’ vindt en meer aandacht vraagt voor de implementatie en communicatie aan bestuurders. Een impressie van de bijeenkomst.
Dagvoorzitter Maarten Botterman (directeur GNKS Consult) opent de bijeenkomst met het doel van de dag: “Hoe gaan we de relatie tussen NORA en leveranciers handen en voeten geven, wat hebben jullie in de praktijk van ons nodig en wat kunnen jullie bieden?”
Hij geeft het woord aan Udo Groen, de nieuwe projectleider van de NORA.
Even voorstellen…[bewerken]
Udo Groen is CIO van de gemeente Groningen. Daarvoor was hij achtereenvolgend lid van de Raad van Bestuur van zowel de Sociale Verzekeringsbank als ProRail. Groen was ook mede-oprichter en eerste voorzitter van de Manifestgroep.
De kersverse projectleider NORA praat de deelnemers bij in de stand van zaken en de nieuwe ontwikkelingen van de NORA. “Het eerste product - het dossier ‘Ketensturing’- is opgeleverd. De volgende spreker zal het succes ervan toelichten. Het tweede katern ‘Verbinden’ – de basis voor elektronische dienstverlening naar burgers en bedrijven - is nu in de laatste fase beland. Aan het katern ‘Beveiliging’ wordt nog volop gewerkt.”
Accenten verleggen[bewerken]
Als nieuwe projectleider gaat Groen de accenten verleggen. “We investeren nu veel denkkracht in het begin van de plan-do-act-check cyclus: in het maken van plannen. In de stap naar toepassing van die principes is echter nog veel te winnen. We gaan daarom meer focussen op toepassingen die in de praktijk leiden tot betere informatievoorziening.”
Een voorbeeld uit zijn eigen praktijk. “Als CIO van Groningen zoek ik naar oplossingen voor de drie decentralisaties. Dat is een typisch NORA-vraagstuk, want het gaat over sectoren heen. Maar ook de GEMMA (de Gemeentelijke Model Architectuur) speelt een rol. Als CIO van een gemeente wil ik zoveel mogelijk hergebruiken wat er al door NORA en GEMMA gemaakt is.” Maar, zo ervaart hij: “Het is lastig een overzicht te krijgen van wat er allemaal al is en hoe je dat kunt hergebruiken, en daar moet wat aan gebeuren. Door actief met NORA aan de slag te gaan en te leren van onze ervaringen. Het is daarbij belangrijk dat NORA en GEMMA op een consistente manier worden beschreven.”
Dossier Ketenbesturing[bewerken]
Erik Ruiterman is als schrijver betrokken geweest bij het dossier ‘Ketens de baas’. “Het dossier gaat over samenwerking over organisatiegrenzen heen. Het beschrijft hoe je om kunt gaan met de verticale krachten binnen organisaties en echte samenwerking tussen organisaties kunt creëren. Dat vraagt om méér dan het verbinden van de techniek en informatiestromen; relationele en culturele dimensies spelen een belangrijke rol. Wat is het vertrekpunt van de partijen in relationele zin? En wat is de cultuur: willen partijen wel echt samenwerken?” Het dossier matcht met de praktijk omdat de modellen zijn gebaseerd op praktijkervaringen van onder meer de Belastingdienst en het UWV. Op diverse plaatsen in het publieke domein (bijv. in de zogeheten vreemdelingenketen) wordt intensief gebruik gemaakt van dit dossier. De ervaringen van Erik zijn inspiratie om ook met ‘Verbinden’ de praktijk op te zoeken.
Succes[bewerken]
Het dossier Ketenbesturing is in september uitgekomen. Ruiterman merkt dat het veel gelezen wordt, en dat er ook veel vragen zijn. ‘Ketens de Baas’ wordt inmiddels in meerdere ketens toegepast. En er zijn successen te melden. “Een mooie ontwikkeling is dat Bureau Gateway ook Gateway Reviews op ketens wil gaan uitvoeren, gebaseerd op het dossier ‘Ketens de baas’”. De Taskforce BID – die zich richt op het vergroten van het bewustzijn van overheidsbestuurders op het gebied van informatieveiligheid - baseert zich voor een belangrijk deel op het dossier. Daarnaast wordt het ook buiten de overheid opgepikt, de bankensector heeft bijvoorbeeld interesse. En er worden inmiddels masterclasses ‘Ketens de Baas’ gegeven.
Dienstverlening als dialoog – Katern Verbinden[bewerken]
Saco Bekius (Belastingdienst) heeft namens de Manifestgroep deel genomen in de schrijfgroep van het katern ‘Verbinden’. Hij vertelt over de relatie met het dossier ‘Ketens de Baas’: “Motief voor het beginnen aan ketens is dat de overheid een verzameling van organisaties is die samen dingen regelen voor burgers en bedrijven. Leveranciers zien de overheid soms als een grote organisatie, die je als concern kunt sturen. Maar dat is –dankzij Thorbecke- niet het geval.” Het NORA-katern ‘Verbinden’ gaat over het vormgeven van de dialoog tussen overheid en burgers/bedrijven en de dienstverlening die de overheid levert. Bekius: “Die dialoog kunnen we alleen goed regelen als we heel precies zijn in de informatie die daarin een rol speelt. Om te zorgen dat burgers actief kunnen meedoen moet hun informatiepositie op orde zijn. En het uitgangspunt ‘de overheid is een netwerk van organisaties die samenwerken’ moet goed uitgewerkt zijn: hoe gaan we samenwerken? En: hoe houden we daar contact over? “Het katern geeft een visie op de elementen die daar een rol in spelen. Maar het is geen blauwdruk van hoe de overheid in elkaar zit, verzekert Bekius. “Het katern Verbinden dient vooral als inspiratie om projecten binnen en tussen organisaties op een goede wijze te ontwikkelen.”
Samenhang met NORA 3.0[bewerken]
Vraag uit de zaal: “Hoe hangt het katern Verbinden samen met de NORA 3.0?” Bekius antwoordt: “We hebben de principes vanuit de NORA 3.0 meegenomen in het ontwikkelingsproces en een analyse gedaan op de samenhang tussen die principes. Projectleider Groen voegt toe: “Met het katern ‘Verbinden’ hebben we de ambitie de basis te vernieuwen. De uitkomsten van katern Verbinden moeten nog worden verwerkt in de NORA-wiki. De NORA-wiki is daarbij te zien als bron voor de actuele principes. We gaan de visie en de uitgangspunten van het katern toepassen in een aantal casussen. Daarmee wordt duidelijk waar de NORA-wiki gewijzigd moet worden – de wiki blijft het referentiepunt voor informatie-architecten voor de overheid.”
Bij de uitnodiging voor de vergadering hebben de deelnemers het Katern ter review gekregen. Bekius over de status: “Het is nog niet helemaal af, er is nog redactiewerk nodig. Er komt nog een versie die voor niet-architecten beter leesbaar is. Dat is belangrijk, want het katern bevat aandachtspunten die bestuurlijk opgepakt moeten worden om digitalisering van overheidsdienstverlening goed vorm te geven.”
Follow-up verbeteren samenwerking[bewerken]
Eric Brouwer, beheerder van de NORA, vertelt wat er met de resultaten van de bijeenkomst met marktpartijen in november 2012 is gebeurd: zeven punten om de samenwerking met leveranciers te verbeteren. Zoals de vertegenwoordiging van leveranciers in de Gebruikersraad NORA. Brouwer: “Vorig jaar gaven marktpartijen aan dat het lastig is zichzelf zo te organiseren dat een vertegenwoordiger namens de markt afgevaardigd kon worden. Daarom doen we een open uitnodiging om aan te schuiven wanneer je wilt. De agenda en stukken staan op NORA Online. Daarnaast is er ruimte om aan te haken op actuele ontwikkelingen zoals zaakgericht werken of gegevensuitwisseling. Er zijn al marktpartijen die zich hebben aangesloten bij de werkgroepen. Dat biedt de mogelijkheid vanaf het beginstadium mee te denken.”
Leveranciers zijn bovendien van harte uitgenodigd om deel te nemen aan de NORA Community, meldt Brouwer. “Wie zich aanmeldt, blijft steeds op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen. Leveranciers kunnen op die manier ook deelnemen aan reviews. Je krijgt de conceptteksten, die je eventueel onder collega’s kunt verspreiden en kunt zo input geven.” Leveranciers kunnen ook best practices inbrengen op onderwerpen in de NORA, dat wordt erg op prijs gesteld. “Als je een voorbeeld hebt dat goed aansluit, meld je dan bij NORA-beheer.”
Een andere behoefte was een visualisatievorm waarmee leveranciers het belang en de werking van de NORA toegankelijk kunnen uitleggen aan hun opdrachtgevers/bestuurders binnen de overheid. “Bij het Rijk is daarvoor de methodiek van de iAtlas ontwikkeld, een beeldtaal die aanspreekt bij bestuurders, is de ervaring. Ook bij NORA zijn we aan het kijken hoe we de visualisatie op kunnen pakken. Nieuws daarover komt beschikbaar via de NORA Community kanalen.”
Zoals de linked-in group over NORA
Breakout in groepen[bewerken]
De deelnemers gaan in drie groepen uiteen. Ze discussiëren in groepsverband over de inhoud van het katern: Wat kunnen leveranciers ermee? Hoe gebruiken zij de NORA in de praktijk? Wat hebben zij nodig en wat kunnen zij zelf bijdragen? Na een goed uur geanimeerde discussies presenteren woordvoerders uit de drie groepen hun resultaten. Een bloemlezing uit de punten:
Over het katern ‘Verbinden’[bewerken]
- Het katern geeft taal aan wat de overheid belangrijk vindt, en geeft daarmee richting aan de architectuur.
- Het katern biedt inspiratie en voorziet in een behoefte aan convergentie en verbetering van de samenhang.
- Het document mag compacter, pakkender en creatiever: er staat nu bijvoorbeeld geen enkel plaatje in. Aangegeven wordt dat dit zeker de bedoeling is in de geredigeerde versie, en de te illustreren versie gericht op bestuurders.
- Het is nog wel ‘hoog over’: niet duidelijk is hoe je hiermee een project aanpakt. Het actief leren van toepassen in de praktijk wordt breed als een goede aanpak gezien.
- Onduidelijk is voor welke doelgroep het katern is geschreven. Het katern stelt bijvoorbeeld dat burgers en bedrijven centraal staan, maar het is niet vanuit hun perspectief geschreven. De projectleider licht toe dat dit document de basis vormt van waaruit verschillende doelgroepen geadresseerd zullen worden: bestuurders met een specifieke publicatie, en voor informatiearchitecten zal een en ander ook zijn weerslag vinden in de NORA-wiki.
Over het gebruik in de leverancierspraktijk[bewerken]
- De NORA gaat uit van algemene principes. Dat betekent dat in de praktijk altijd een detailleringsslag gemaakt moet worden.
- Er is behoefte aan ‘use cases’: hoe kan ik NORA in de praktijk succesvol gebruiken?
- Leveranciers zien liever een verleidingsstrategie dan een wettelijke verplichting tot het gebruik van de NORA. De NORA mist daarvoor nog wel een ‘verkooporganisatie’ die goede voorbeelden zichtbaar verbindt aan de NORA en ‘NORA-helden’ creëert. Zo zijn er een aantal succesvolle projecten binnen de overheid die hun succes mede aan NORA te danken hebben – en dat wordt op dit moment niet expliciet opgepikt. Let ook op een balans tussen normering en toetsing aan de ene kant, en de levendigheid en spirit om de dienstverlening te verbeteren aan de andere kant.
Bijdragen uit de markt[bewerken]
De deelnemers willen zelf ook bijdragen aan verspreiding en betere toepassing van de NORA. Bijvoorbeeld:
- Er is een assessment voor de beoordeling van samenwerkingen in de markt beschikbaar, dat eenvoudig aangepast kan worden voor de toepassing van NORA.
- Helpen antwoord te geven op de vraag: hoe de NORA succesvol te implementeren?
- NORA opnemen in de trainingsprogramma’s die leveranciers verzorgen.
- Leveranciers kunnen gaan deelnemen aan de gebruikersraad.
- Leveranciers kunnen de NORA gebruiken als spiegel voor opdrachtgevers: het geeft taal om een dialoog op gang te brengen.
Wat heeft de markt nodig[bewerken]
* NORA compliance assessment voor leveranciers: zichtbaar maken wat nodig is om aan de eisen van de overheid te voldoen.
- Opdrachtgevers van de overheid die ook zelf om NORA compliance vragen (via de eerder genoemde verleidingstactiek en het opnemen in de contractvoorwaarden). De projectleider geeft aan dat er niet zozeer gedacht wordt aan ‘certificering’ van leveranciers, omdat de ervaringen met NORA nog in een relatief vroeg stadium zitten, en er ruimte nodig is om te leren. Een aanpak met actieve ‘peer reviewing’ door architecten wordt als een mogelijke weg vooruit gezien. Hij refereert hierbij aan de zogenaamde ‘Gateway Reviews’ voor grote projecten binnen de overheid.
Afsluiting[bewerken]
Udo Groen sluit af met veel dank voor alle input. “Ik voel me gesterkt in de focus op de toepassing van NORA en heb ook een aantal goede ideeën opgepikt. Hoewel de opkomst lager was dan verwacht, waren de discussies en bijdragen erg waardevol.” Groen vraagt aan de deelnemers wat zij van de bijeenkomst vonden. Enkele antwoorden: “Constructief.” “Belangrijk dit soort bijeenkomsten regelmatig te houden.” “Mag eigenlijk wel wat vaker.” “Betrek de markt meer bij de voorbereiding van deze bijeenkomsten, bijvoorbeeld voor presentatie van een ‘best practice’.”
Met dank aan alle aanwezigen wordt het inhoudelijk deel van het programma afgesloten, en start het netwerkmoment tijdens de borrel.