Expertgroep NORA Begrippenkader 20231003
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
Bijeenkomst van Expertgroep NORA Begrippenkader op dinsdag 3 oktober 2023, 10:00-11:30 uur, locatie: Digitaal (Teams).
Doel: Kwaliteit en samenhang van NORA begrippenkader en die van de familieleden meer op elkaar af te stemmen
Doelgroep: Architecten en collega’s uit de publieke sector die zijn geïnteresseerd in het thema Begrippenkader .
Afspraken
Na een inleiding en afstemming van de aanleiding, de stand van zaken en de doelen van deze sessie, hebben we de volgende afspraken gemaakt
- Jan, Brian en Toine gaan op basis van ISO 704:2022 (the basic principles and methods for preparing and compiling terminologies both inside and outside the framework of standardization), de samenvatting daarvan (zie bijlage) en de ervaringen binnen Kennisnet een set van uitgangspunten, spelregels etcetera opstellen voor de beschrijving van begrippen.
- Brian brengt het “spelregel”-document in dat Kennisnet gebruikt voor het in kaart brengen en definiëren van de onderwijsbegrippen.
- Een van de uitgangspunten zal zijn de structuur die gepubliceerd is in de SBB (Nederlandse standaard voor het beschrijven van begrippen).
- Tevens willen we kijken welke indeling we kunnen gebruiken voor deze begrippen. Voorstel is om gebruik te maken van het Vijflaagsmodel.
- De eerste set die we gaan oppakken is het NORA Begrippenkader.
- Daarvan kijken we de eerdere uitgangspunten kunnen toepassen
- We bekijken of het in te delen val conform het Vijflaagsmodel en indien niet, hoe dan wel.
- We kijken ook naar de volledigheid en de kwaliteit en bedenken hoe we dit verder gaan oppakken, parallel of anderszins.
- De eerste bijeenkomst is 11 oktober van 10:00 – 12:00 via Teams.
- We hebben een onderscheid gemaakt, tussen architectuurbegrippen (om onze architecturen uit te leggen aan ook niet-architecten) en begrippen die nodig zijn voor de overheidsdienstverlening aan burgers en bedrijven (objecttypen met eventuele attributen).
- t.a.v. het eerste punt zullen we in deze expertgroep verder uitwerken, zie hier de uitwerking in de NORA gebruikersraad (2023-09-12) - Vaststellen van enkele nieuwe architectuur-begrippen
- t.a.v. het tweede punt komen we op het terrein van het Nationaal Semantisch Vlak, zie ook: NORA gebruikersraad (2023-09-12) - Standaarden voor gegevensbeschrijvingen en -modellen
- Welke Domeinbegrippen/Gegevenswoordenboeken er al zijn, is onder andere al geïnventariseerd in het Nationaal Semantisch Vlak.
- We zullen in deze werkgroep ook kijken naar ondersteunende tooling. Welke functionaliteit heb je nodig om beheer te doen over de begrippen. Naast de standaard (SBB) voor de vastlegging en de ontsluiting (Linked Data), zou op elkaar afgestemde tooling op basis van deze standaarden de verdere ontwikkeling erg helpen.
- Tenslotte zal er ook een Governance structuur moeten komen die het verder beheer beschrijft. Het gaat immers niet alleen over de centrale begrippen (zoals bv Wet- en Regelgeving, Grondslagen)), de domeinbegrippen (Onderwijs, Gemeenten, Waterschappen etc.), maar ook diverse aspectarchitecturen die domeinoverschrijdend zijn, denk bv aan IAM, AI, Geo, Gegevensmanagement etc. Deze groep gaat zeker niet de governance voeren over al deze onderdelen, maar doet wel voorstellen hoe dat in samenhang kan gaan plaatsvinden.
ISO 704
ISO 704 is een uitgebreide beschrijving van hoe om te gaan met begrippen en definities ervan. De volgende richtlijnen zijn opgesteld en ingebracht door Danny Greefhorst, met name op basis van ISO 704 en zullen als basis worden gebruikt bij het valideren en opstellen van definities.
- Sluit aan bij algemeen taalgebruik en de taal in de organisatie in termen en definities
- “Auto” in plaats van “Automobiel”
- Definieer begrippen met een korte naam (term), in enkelvoud en startend met een hoofdletter
- “Auto” in plaats van “Auto’s”
- Houdt definities zo kort mogelijk; neem alleen onderscheidende kenmerken op
- “een gemotoriseerd voertuig met 4 wielen” in plaats van “een gemotoriseerd voertuig met 4 wielen die gebruikt kan worden voor zowel prive als zakelijk vervoer”
- Gebruik intensionele definities waar mogelijk; benoem de onderscheidende kenmerken van een begrip
- “een gemotoriseerd voertuig met 4 wielen” in plaats van “sedan of stationwagon”
- Start met het definiëren van algemenere en bredere woorden
- Eerst auto definiëren, dan pas stationwagon definiëren
- Definieer een begrip met een smallere betekenis als “Een <breder begrip> dat…”
- Een stationwagon is “een auto met een grote laadruimte”
- Neem in de definitie van een begrip geen kenmerken op van een breder begrip
- Dus niet: een stationwagon is “een auto met 4 wielen en een grote laadruimte”
- Neem definities over uit officiële bronnen waar mogelijk en waar consistent met eigen terminologie
- Dus geen definitie overnemen van een commerciële bron (zoals een leverancier)
- Definieer voor alle niet-gebruikelijke woorden in definities aparte begrippen
- Een “wiel” is een gebruikelijk woord en behoeft geen definitie
- Definieer niet alleen begrippen die 1-1 leiden tot data-elementen, maar ook de relevante context
- Definieer naast auto ook weg en bestuurder
- Voorkom circulaire definities; druk een begrip niet uit in termen van zichzelf of vervoegingen ervan en laat definities van begrippen niet naar elkaar verwijzen
- Autorijden is “zich verplaatsen met een auto” in plaats van “rijden met een auto”
- Voorkom definities die ontkenningen bevatten; definieer wat iets is en niet wat iets niet is (tenzij je tegengestelde begrippen definieert)
- Dus niet: een auto is “een voertuig dat geen vrachtwagen is”