Invulling en naleving van de architectuurkaders van het Kabinet
Met de gedachte "Het toepassen van architectuur maakt complexiteit beter beheersbaar, maakt het mogelijk grote projecten met behoud van samenhang op te knippen in modules met een eigen einddoel en resultaat, helpt bij het hergebruik van bestaande oplossingen en bij het identificeren van overlap tussen projecten.", heeft het kabinet op 2 juli 2008 een aantal kaders vastgesteld voor projecten en architectuur, zie Kamerbrief kaderstelling Architectuur standaardisatie en interoperabiliteit:
- Voor de overheid als geheel geldt de Nederlandse Overheid Referentie Architectuur (NORA) als norm;
- Voor elk nieuw groot ICT-project wordt een Project Start Architectuur (PSA) opgesteld in lijn met NORA;
- In NORA zijn de Europese ontwikkelingen in het kader van het European Interoperability Framework (EIF) verankerd.
De formele verantwoordelijkheid voor de naleving van deze kaders volgens het pas-toe-of-leg-uit principe, ligt bij de ministeries en andere overheidsorganisaties.
De discussie in hoeverre bestuurlijk hard moet worden gestuurd op de naleving van de kaders en de verantwoording daarover, wordt regelmatig gevoerd. Sinds 2011 is de insteek daarbij geweest: Laat een kernteam van NORA Beheer hulp bieden om aan te tonen dat het werken met architectuur tot goede (betere ...) resultaten leidt. Er zou niet zoiets als een "NORA Politie" moeten hoeven bestaan.
Vanuit de NORA community wordt met regelmaat een beeld geschetst van de invulling van deze architectuurkaders, zo mogelijk ook met enkele inspirerende voorbeelden daarbij. Het beeld dat anno 2023 bestaat is op hoofdlijnen als volgt:
NORA
In naam is NORA de norm, maar van een brede toepassing van de NORA volgens het pas-toe-of-leg-uit principe is maar deels sprake.
Het overnemen van informatie uit de NORA neemt duidelijk meer en meer toe. Via een “rondje langs de CIO-offices" in 2020 bleek dat de helft van de ministeries (kerndepartementen) gebruik maakt van de NORA principes en thema's. Als we de domein- en ketenarchitecturen beschouwen die zijn vertegenwoordigd in de NORA Gebruikersraad, dan is dat 100%. Daarnaast zullen er ongetwijfeld nog enkele domein- en ketenarchitecturen zijn die we niet kennen en waarvan we dus nog niet weten of die de NORA toepassen.
De DNB (2019), de SVB (2020) en de provincie Gelderland (2023) hebben de NORA geadopteerd en werken geheel en alleen volgens de NORA principes. Ook de GGD Amsterdam en BZK (CIO office) hebben aangegeven deze 1 op 1 adoptie te overwegen. Ook de GEMMA maakt sinds 2023 gebruik van de kwaliteitsdoelen en principes van de NORA. Via de implicaties van de NORA principes zorgen ze voor het op maat toepassen van architectuur in de context van hun eigen domein.
Momenteel, maart-mei 2024, wordt onderzoek gedaan naar het her-gebruik van het DNA van de NORA Familie en de rapportage wordt verwacht in juni 2024.
Het raadplegen van de NORA wordt dagelijks gemeten en maandelijks gepubliceerd.
Daarnaast worden gebruikersonderzoeken uitgevoerd en wordt de gebruikerstevredenheid gemeten, zie Gebruik wiki.
PSA
Bij lang niet elk groot ICT-project wordt een PSA opgesteld in lijn met de NORA.
En hoewel we sinds 2019 een gratis NORA review aanbieden vanuit NORA Beheer c.q. de NORA community, wordt daar nog steeds relatief weinig beroep op gedaan (ca. 4 a 5 reviews per jaar).
Op termijn verwachten we dat via Project-Portfoliomanagement en het Adviescollege ICT-toetsing meer NORA reviews worden uitgevoerd.
De architectuur van Regie op Gegevens (RoG) is in 2022 opgenomen in de NORA en daar is een openbare review op uitgevoerd, zie Review Referentiearchitectuur Regie op Gegevens. Dat mag een voorbeeld zijn voor andere Nationale overheidsprojecten !
Ook de GDI-Architectuur is sinds 2020 opgenomen in de NORA, waarbij -indien relevant- architectuur-producten via de NORA Gebruikersraad worden voorzien van een NORA review.
Lees meer over een PSA (Project Startarchitectuur).
Aansluiting op de EIF
NORA verankerde al jaren bijna 100% van de architectuur principes die het EIF stelt. Alleen meertaligheid was nog niet opgenomen, maar bij de grote herziening van de NORA met Kernwaarden, Kwaliteitsdoelen, Architectuurprincipes en Implicaties in 2022 is ook dit aspect opgenomen: Maak de dienst toegankelijk voor anderstaligen van het NORA Architectuur Principe Verplaats je in de gebruiker. Verder zijn aanvullingen aangebracht op thema's zoals duurzaamheid, privacy en wendbaarheid. Hierdoor worden de eisen vanuit de EIF nog beter afgedekt. In de actuele versie van deze vergelijking (PDF, 2,28 MB) is ook het verschil met de vorige versie uit 2017 opgenomen.
Het afstemmen van de EIF en NORA is onderdeel van het Beheer van de NORA en wordt besproken met BFS, BZK en de (achterban van) NORA Gebruikersraad.
Lees meer over de Alignment NORA en EIF.